Lão hóa da do yếu tố nội
tại mang tính di truyền và lão hóa da do yếu tố bên ngoài gây ra bởi
các yếu tố môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với tia nắng mặt trời.
Thực
chất lão hóa, còn được gọi là quá trình lão hóa tự nhiên, là một quá
trình liên tục, thường bắt đầu vào tuổi 25. Lúc này, collagen và
elastin trong da sản xuất chậm lại, làm cho da kém đàn hồi hơn. Sự sinh
sản tế bào cũng chậm dần lại, gây ra sự lão hóa da tích lũy dần theo
thời gian và biểu hiện nhiều năm sau đó.
Các dấu hiệu của sự lão hóa nội tại là:
• Da mỏng và nếp chân chim.
• Mất lớp mỡ dưới da, làm cho khuôn mặt gầy guộc, lộ xương gò má và mắt lõm sâu.
• Da chảy xệ.
• Giảm khả năng tiết mồ hôi để làm mát da, làm da khô hơn, có thể ngứa.
• Mái tóc hoa râm cuối cùng chuyển thành màu trắng.
• Rụng tóc.
• Móng tay cũng mỏng dần, biến dạng.
Ngày
nay, gen kiểm soát quá trình lão hóa đã được phát hiện. Quá trình này
thường thấy được dấu hiệu đầu tiên là những sợi tóc bạc trong thập niên
20, nhưng có những người đến thập niên 40 tóc mới bạc.
Ở
người mắc hội chứng Werner, một bệnh di truyền hiếm gặp làm tăng nhanh
quá trình lão hóa. Họ già đi rất sớm, đục thủy tinh thể ở tuổi 20, lão
niên lúc 30, tóc bạc trắng và mỏng đi rất nhiều so với thời thanh niên.
Tuổi thọ trung bình của người mắc hội chứng Werner là 46.
Các
yếu tố bên ngoài thường tác động hiệp đồng gây ra quá trình lão hóa
sớm. Nguyên nhân lão hóa sớm hầu như do ánh nắng mặt trời, yếu tố bên
ngoài khác: thói quen biểu lộ cảm xúc khuôn mặt lặp đi lặp lại, ảnh
hưởng của trọng lực, tư thế ngủ, hút thuốc…
1. Tác hại của ánh nắng mặt trời
Tàn
nhang, đồi mồi, gân máu, da thô, nếp nhăn, mất collagen, sừng hóa đều
có nguyên nhân do ánh nắng mặt trời và chắc chắn: ánh nắng mặt trời gây
ra ung thư da.
“Photoaging” là thuật
ngữ được dùng để mô tả lão hóa da do ánh nắng mặt trời. Mức độ lão hóa
phụ thuộc vào màu da và thời gian tiếp xúc. Khi tiếp xúc thường xuyên
với ánh nắng, da mất khả năng tự hồi phục và tổn thương tăng dần theo
thời gian.
Các
nghiên cứu khoa học đã cho thấy rằng tiếp xúc với tia cực tím lặp đi
lặp lại sẽ tiêu hủy những collagen hiện tại và làm suy yếu quá trình
tổng hợp collagen mới. Mặt trời cũng tấn công elastin của da nếu không
được bảo vệ khỏi tia cực tím (UV). Da trở nên lỏng lẻo, nếp nhăn, chảy
xệ sớm hơn nếu tiếp xúc với tia cực tím.
2. Biểu hiện khuôn mặt
Nếu
bạn đang thực hiện các bài tập trên khuôn mặt để duy trì sự trẻ trung,
bạn nên dừng lại ngay. Sự chuyển động trên khuôn mặt lặp đi lặp lại sẽ
tạo ra nếp nhăn.
Mỗi lần chúng ta sử
dụng một cơ mặt, một rãnh bên dưới bề mặt của da sẽ hình thành, đó là
lý do tại sao chúng ta thấy sự biểu hiện của khuôn mặt mỗi người. Khi
da lão hóa và thiếu sự đàn hồi, những nếp dưới da này sẽ khắc lên da
vĩnh viễn bằng nếp nhăn.
3. Trọng lực
Trọng lực luôn "kéo giữ" chúng ta xuống mặt đất. Thay đổi liên quan tới trọng lực trở nên rõ nét hơn khi chúng ta già.
Ở
tuổi 50, khi tính đàn hồi của da giảm đi đáng kể, những tác động của
trọng lực trở thành hiển nhiên. Trọng lực làm cho dái tai dài ra, mí
mắt rơi xuống, nọng cằm hình thành, và môi trên biến mất trong khi môi
dưới trở nên rõ rệt hơn.
4. Tư thế ngủ
Nằm
ngủ trên gối cùng một tư thế qua nhiều năm cũng tạo ra những nếp nhăn.
Phụ nữ thường nằm nghiêng khi ngủ nên có khuynh hướng xuất hiện nếp
nhăn vùng má và cằm.
Nam giới thường
có nếp nhăn trán khi họ ngủ úp mặt lên gối. Những người nằm ngửa không
xuất hiện những nếp nhăn do da của họ không bị đè ép lên gối.
5. Hút thuốc lá
Hút
thuốc lá gây ra những thay đổi sinh hóa trong cơ thể của chúng ta, đó
là đẩy nhanh quá trình lão hóa. Nghiên cứu cho thấy người hút thuốc lá
hơn 10 điếu mỗi ngày trong 10 năm sẽ có những nếp nhăn sâu, da chảy xệ
hơn những người không hút thuốc lá.
Nghiên
cứu năm 2002 cho thấy những nếp nhăn trên khuôn mặt dù chưa nhìn thấy,
nhưng được phát hiện bằng kính phóng to ở những người hút thuốc lá
trước 20 tuổi.
Những dấu hiệu này có
thể được giảm bớt rất nhiều và một số trường hợp tránh được bằng cách
ngừng hút thuốc. Ngay cả những người hút thuốc nhiều năm, hoặc hút
thuốc rất nhiều thời trẻ, những nếp nhăn trên khuôn mặt cũng được cải
thiện khi bỏ thuốc lá.
Phòng ngừa
Chúng
ta không thể dừng lại hoặc thậm chí làm chậm quá trình lão hóa nội tại,
chỉ có thể ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa sớm bằng cách bảo vệ da khỏi
ánh nắng mặt trời, bỏ hút thuốc lá, và dừng lại các bài tập trên khuôn
mặt.
Nên chống nắng toàn diện để ngăn ngừa lão hóa sớm do ánh nắng mặt trời, bao gồm:
• Cần tránh những đồ thuộc da, kể cả những đồ thuộc da trang trí trong nhà.
• Tránh xa ánh nắng mặt trời từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi đó tia nắng mặt trời mạnh nhất.
• Mặc quần áo bảo hộ, chẳng hạn như một chiếc mũ rộng vành và áo dài tay khi ở ngoài trời vào ban ngày.
•
Sử dụng kem chống nắng thường xuyên, nên dùng loại phổ rộng (bảo vệ
khỏi tia UVA và UVB) và có SPF (Sun Protection Factor) từ 30 trở lên.
Kem chống nắng cần được bôi 20 phút trước khi đi ngoài trời cho tất cả
các nơi da sẽ được tiếp xúc với nắng. Nó sẽ được bôi lại sau khi ra mồ
hôi hoặc trong nước.